Wonderlijke WC Web (Efteling) - Attracties - Holle Bolle Gijs

Dé Holle Bolle Gijs is Speeltuin Gijs. Bijna tien jaar lang was deze papierslokker de enige vertegenwoordiger van wat zou uitgroeien tot een hele familie van afvalverzamelaars. Het was deze Gijs die Peter Reijnders, Henk Knuivers en Anton Pieck naar volle tevredenheid zijn werk hebben moeten zien doen, en die het bewijs vormde dat concept, techniek en ontwerp tot een geslaagd resultaat hadden geleid.

Ondanks het feit dat sinds 2002 —het gouden jubileumjaar waarin meerdere publicaties over het park verschenen— vrij consequent het jaar 1959 wordt aangehouden als “Het jaar van Holle Bolle Gijs”, werd een testversie van de slokop in werkelijkheid al een seizoen eerder, op 9 september 1958, in gebruik genomen.

In het park sinds:
1959

Locatie:
Marerijk, Anton Pieckplein bij Anton Pieckcarrousel

Horecapunt:
In den Hoorn des Overvloeds

Ontwerp:
Anton Pieck

Stem:
Theo Hochwald

De eerste definitieve Holle Bolle Gijs die door Anton Pieck werd ontworpen kreeg in maart 1959 een plaats dicht bij het enkele jaren eerder geopende horecapunt In den Hoorn des Overloeds, niet ver van het Theehuis, de Anton Pieckcarrousel en aan de rand van de grote Speeltuin. Een prima plek dus om papier te verzamelen. Omgeven door vuil speeltuinzand en hoge bomen kon vanaf een wat verhoogd plateautje papier in Gijs’ altijd geopende mond gestopt worden.

Gijs draagt vanaf dag één een rood truitje met daarop een keurig wit kraagje, en heeft, als gezonde jongen, blozende wangen en wilde blonde lokken. Erg slim kijkt hij niet uit zijn ogen: een blik om zélf van te gapen doet vermoeden dat het weinig moeite kost om hier aan de kost te komen. Een veel actiever ogende kabouter op het pannendak van het kleine gestucte huisje waarin Gijs zich heeft verschanst wijst naar zijn opengesperde ronde mond. Een naambordje dat bevestigd is boven het gewelf wijst ons er nog eens op dat we hier te maken hebben met de enige echte Holle Bolle Gijs. De opengewerkte letters doen tevens dienst als luidsprekercamouflage.

Rond Holle Bolle Gijs komen we in veel Efteling-publicaties een anekdote tegen over het vervangen van een hegje door een hekje. In “Mam, een Duppie voor de kip?” vinden we een citaat hierover van Peter Reijnders zelf:

"De kinderen laten zich dat ['Papier hier' dus — redactie WWCW] geen twee keer zeggen. Ze lopen naar papiertjes en ander afval te zoeken om de niet te verzadigen Gijs aan z'n trekken te laten komen", vertrouwt Peter Reijnders in 1959 een journalist toe. "In het begin hadden we in de buurt van deze attractie een hegje staan. Maar in een mum van tijd hadden de kinderen er alle blaadjes vanaf gehaald, om Holle Bolle Gijs z'n honger te doen stillen. We hebben er nu een ijzeren hek neer moeten zetten."

Holle Bolle Gijs roept eenvoudig, afgemeten en met een meer dan overdadige articulatie niets meer of minder dan wat hem en zijn mede-Gijzen wereldberoemd in Nederland zou maken: "Pa-pier Hier!" Wanneer hem wat wordt toegestopt bedankt hij heel beleefd met een al even eenvoudig: "Dank u wel!". De stem die we hier horen is van Theo Hochwald, een oud-medewerker die wel meer stemmen in het park heeft ingesproken (onder andere voor het Kinderspoor, Fata Morgana en de eerste versies van de sprookjesverhalen in het Sprookjesbos). De kabouter op het dak spreekt niet, wat gezien zijn opengesperde mond verrassend is. Slordig is het dat de hoes van het album “Muziek van de Efteling”, editie na editie vermeldde dat de stem van Speeltuin Gijs ingesproken zou zijn door Joop Bruggeling. In augustus 2002, tijdens de Belgische Week die het park organiseerde, sprak Speeltuin Gijs de parkgasten toe met Vlaamse tongval. Zijn tekst was voor deze gelegenheid ook aangepast naar iets vol zulle’s en ah-allé-manneke’s.


Hand aan de mond, roepende houding, maar geluid maken, ho maar!	Eftelingse eenvoud in topvorm	Het bijna legendarische hekje naast Speeltuin Gijs houdt, in tegenstelling tot het hegje, wel stand

Het ontwerp van Anton Pieck voor de kabouter die ook al vanaf 1958 in het park aanwezig is	Een oude foto (waarschijnlijk eind jaren vijftig) uit Kroniek van een Sprookje. Het huisje en het muurtje lijken op de huidige situatie...	...terwijl het op deze ansicht uit de jaren zestig allemaal anders oogt: van boogsteentjes tot plateau. Dit betreft dan ook de sterk op Speeltuin Gijs lijkende "test-Gijs".

Als Gijs met de langste geschiedenis, is het niet verwonderlijk dat hij, net als figuren als Langnek, de Herauten en Roodkapje, in de loop der jaren meedere malen van uiterlijk veranderde. Wie oude fotoboekjes doorbladert of ansichtkaarten bekijkt (ooit had deze Gijs jaar na jaar een prentenbriefkaart helemaal voor zichzelf!) zal vast vaak foto’s zien met het oude uiterlijk van Speeltuin Gijs: nóg kleinere varkensoogjes, als frambozen blozende wangen en een veel minder glad oppervlak. De eerste Speeltuin Gijs was niet gemaakt van stevig polyester, maar van beschilderde klei op gaas. Zijn huidige gestalte heeft Gijs vermoedelijk begin jaren tachtig gekregen, toen onder supervisie van Ton van de Ven veel oudere Pieck-figuren een mooier en professioneler uiterlijk kregen.

Een mysterie (voor menig Efteling-intimus althans) vormde jarenlang de “Variant op Speeltuin Gijs”, die ook op veel oude parkfoto’s en ansichten opduikt. Dit is een Holle Bolle Gijs die qua gezicht het evenbeeld is van Speeltuin Gijs, maar in een heel ander huisje heeft plaats genomen. Een huisje zonder muurtjes of hekjes aan de zijkant, zonder tegelplateautje ervoor, maar mét een schoorsteen, sierlijke boogsteentjes rond de nis, een bordje “Efteling” op het deurtje en de beroemde kabouter op het dak. De jubileumtentoonstelling over Holle Bolle Gijs uit 2009 gaf eindelijk duidelijkheid; gedurende een aantal jaren van de vroege parkgeschiedenis heeft het park een fraaie verplaatsbare Gijs in gebruik gehad om de toegevoegde waarde van de dankbare papierslikker als oplosser van het afvalprobleem op verschillende locaties in het park te testen. En ja, dat betrof dus precies die Gijs die het evenbeeld vormt van de vaste Speeltuin Gijs.

Een oudere versie van het bovenlichaam van Speeltuin Gijs was tot 2009 nog als etalagemateriaal te vinden tussen de prullaria van souvenirwinkel In den Oude Marskramer, en soms doet deze dienst als vervanger van een langdurig in onderhoud verkerende Gijs. Een aantal moderne mobiele versies van Speeltuin Gijs, met een lichtgewicht en verplaatsbaar huisje dat identiek oogt aan de vaste versie, wordt door de Efteling gebruikt op beurzen en exposities. Deze “Mobilo Gijs” is ook te vinden bij de ingang van het Hotel, of tijdens de Winter Efteling in het Kinder Winter Wonderland.