De Geschiedenisrubriek ~ Een onvervalst stukje geschiedvervalsing (1982-1991 vervolg)
 

 


De Jaren Tachtig (vervolg)

1987
In het Sprookjesbos worden aan de achterzijde van het Kastelenplein maar liefst twee nieuwe sprookjes toegevoegd:

In de Herberg van Tafeltje-Dek-Je zien bezoekers de tovertafel voor het eerst in werking. Het effect wordt bereikt met behulp van een Pepper’s Ghost. De maaltijd wordt in een raam gereflecteerd, zodat het net lijkt alsof ze daadwerkelijk op het tafeltje verschijnt.
In het Kasteeltje van de Stiefmoeder van Sneeuwwitje kunnen bezoekers de toverspiegel voor het eerst echt in werking zien. Hiervoor maakt de Efteling gebruik van een prototype van de HDTV, High Definition TeleVision. Dankzij deze nieuwe techniek, die afkomstig is uit Japan, kan de Efteling op een plat scherm dat het bioscoopformaat van 16:9 hanteert levensecht de door Monique van de Ven gespeelde stiefmoeder van Sneeuwwitje tonen.
 

"Spiegeltje, spiegeltje, aan de wand, / Wie is nu, de mooiste van het hele land?" / "O, koningin, heel mooi bent u! / Maar prinses Sneeuwwitje is / duizendmaal mooier nu..."

    Ook kunnen bezoekers voortaan voer voor de Duiven van Genoveva verkrijgen uit de Vogelvoerautomaat, die in de vorm van een klein huisje bij de uitgang van de Grot van Sneeuwwitje is verschenen.
    Nabij de rand van het park wordt tussen D’Oude Tuffer en Fata Medina de Pagoda geopend. De attractie, een Flying Island van Intamin, stelt een vliegende Thaise Tempel voor. De tempel is in feite een geheel gethematiseerd plateau, dat met een grote hydraulische arm waaraan een immens contragewicht is bevestigd de lucht in wordt getild. Terwijl de tempel een rondje draait krijgen maximaal 120 bezoekers per keer op 45 meter hoogte een panorama te zien dat een overzicht biedt van het park en het nabijgelegen natuurgebied de Loonsche en Drunense Duinen, met Tilburg aan de horizon. De Pagoda wordt in hoog tempo tussen de bedrijven van de nieuwe attractie door gerealiseerd. De door Ton van de Ven ontworpen attractie voor 1988 slokt namelijk ook in 1987 bijna alle tijd van het ontwerpteam op.

Het interieur van de Herberg, alwaar het magische tafeltje de hoofdrol speelt. Henny Knoet, tot nu toe vooral bezig met het uitwerken van tekeningen van anderen tot een te modelleren geheel, ontwerpt dit keer zelf twee sprookjes. De Pagoda zweeft dag in dag uit fier boven de boomtoppen van de Loonsche en Drunense Duinen.

    Overigens heeft de komst van de Pagoda nogal wat voeten in de aarde bij de Brabantse MilieuFederatie, die vindt dat er door de komst van de vliegende tempel sprake is van ernstige landschapsvervuiling. Ze eist derhalve in een rechtszaak dat de Efteling niets meer mag bouwen dat boven de boomtoppen uitkomt. De rechter wijst deze eis af. De BMF gaat in een jarenlange gerechtelijke procedure telkens weer zonder succes in hoger beroep, helemaal tot aan de hoge raad. Ze is echter genoodzaakt zich terug te trekken wanneer die uiteindelijk alle eisen tegen de Efteling verwerpt. Het slepende juridische conflict is later de oorzaak van het faillissement van de milieubeweging.
    Het immense succes van Fata Medina wordt extra luister bijgezet met de komst van de Arabische Show, waar Exploitatie Directeur Marc Taminiau zijn schouders onder zet. De show wordt eerst getest voor de Kaatsheuvelse jeugd, die verzameld is in een haastig opgebouwde tent. Het overweldigende enthousiasme waarmee de show wordt ontvangen trekt de twijfelende directie over de streep. De sensationele show trekt uiteindelijk duizenden extra bezoekers naar het park.
    Op 24 november 1987 overlijdt Anton Pieck. De tekenaar, kunstenaar en ontwerper is 92 jaar oud geworden.

Cosmo Science Center
 

Dat de expansiedrift van de Efteling grootse vormen aanneemt blijkt wel wanneer in het midden van het seizoen ten westen van het park het Cosmo Science Center wordt geopend. Dit tweede themapark is georiënteerd op wetenschap en techniek. Het vult daarmee het nostalgische sprookjesthema van de Efteling aan, in plaats van het te beconcurreren. In het park wordt onder andere aandacht besteed aan de ruimtevaart, aan wetenschappelijke ontwikkelingen en aan technische innovaties. Ton van de Ven ontwerpt voor het ongeveer twintig hectare tellende park het centraal gelegen Cosmo Science Center, waaromheen een in verschillende lagen aangelegde futuristische tuin komt te liggen. Het geheel overdekte Science Center zelf is opgebouwd uit een centraal gelegen plein, met daar rondomheen in een schilvorm vertakkingen naar drie verschillende paviljoenen.
    Een van die paviljoenen wordt voor een belangrijk deel ingevuld met de Interkosmos Expositie, waarvan Wubbo Ockels tot ambassadeur wordt benoemd. De tentoonstelling, die inmiddels in het bezit is gekomen van de Efteling, heeft in het Cosmo Science Center een permanente plaats gekregen. In de paviljoenen komen verder verschillende andere wetenschappelijke thema’s aan bod. Onder andere Philips, TNO, de PTT en de provincie Noord-Brabant werken mee aan de realisatie en invulling hiervan.
    Het Cosmo Science Center wordt ook voor een belangrijk deel in samenwerking met wetenschapper Chriet Titulaer ontwikkeld. Een van zijn meest opvallende ontwerpen is dat van het Huis van de Toekomst, dat een eigentijdse visie op de woonomgeving van morgen biedt. In het huis zijn de meest moderne technieken verwerkt die een beeld geven van nog verder te ontwikkelen binnenshuise gadgets en handigheden. Zo zijn hier de keuken van de toekomst met allerlei extra handigheden: de televisie van de toekomst - een wandbrede tv met haarscherpe beeldkwaliteit, de badkamer van de toekomst - met de Spirlpool: een bad met speciale massagestralen, en een dak dat na mondelinge overdracht open gaat. Ook is hier de garage van de toekomst, met daarin een toekomstig model van Peugeot. Verder is hier onder andere een beeldtelefoon waarbij je de gesprekspartner kunt zien, een Personal Computer met ingebouwde Telefax en een kleurenprinter van Desk Top Publishing.
    De derde hoofdattractie is de IMAX-bioscoop, waar in een door Wubbo Ockels en Midas Dekkers gepresenteerde film op een speelse en tegelijkertijd educatieve manier inzicht wordt gegeven in verschillende wetenschappelijke ontwikkelingen.
    Verder is in het Cosmo Science Center nog een aantal kleinere exposities te zien. In deze exposities krijgt het publiek aan de hand van kijk- en doespelletjes inzicht in zaken als sterrenkunde, micro-electronica en DNA. Ook wordt een deel van de expositie uit het ter ziele gegane Evoluon in Eindhoven overgehuisd naar Kaatsheuvel.
 
Interkosmos gaat in het Cosmo Science Center ongestoord verder met haar grensverleggende educatieve taken. Het Center toont de vernuftige eenvoud en heldhaftige romantiek van
Russische ruimtetechnologie.
Een reservemodule van een Sowjet-ruimtestation heeft een permanente plek gekregen in het Cosmo Science Center.
Het Huis van de Toekomst vormt al snel een populair onderdeel van het CSC (Cosmo Science Center) De kinderslaapkamer van de toekomst, geheel naar de visionaire denkbeelden van Chriet Titulaer. Spirlpool en een voice-controlled dak:
het badderen van de toekomst.
Van het Eindhovense Evoluon neemt het park de meest toonaangevende tentoonstellingselementen over. De geschiedenis van de communicatie, van kleitablet tot glasvezel, komt
volledig aan bod.
Het Cosmo Science Center maakt ook complexe wetenschap zoals wiskunde inzichtelijk en boeiend voor iedereen.

    Het Cosmo Science Center is met een kostenplaatje van 180 miljoen gulden de duurste en meest risicovolle onderneming waar de Efteling zich ooit aan heeft gewaagd. Een financieel fiasco zou niet alleen funest zijn voor het Cosmo Science Center, maar ook voor de Efteling zelf, dat er een forse som in heeft geïnvesteerd. Het welslagen van het tweede themapark is van levensbelang voor het voortbestaan van de hele onderneming. Met ingehouden adem kruist men daarom in Kaatsheuvel de vingers.
    Het geduld wordt beloond met ruim 1,1 miljoen bezoekers in het openingsjaar, een dikke 100.000 bezoekers boven de begroting. Het Cosmo Science Center maakt de weg vrij voor de realisatie van de Wereld van de Efteling, een veelzijdige verblijfsaccommodatie rondom de Efteling, die in de jaren hierna verder ontwikkeld zal worden.

Klik hier () om de achtergrondmuziek van het Cosmo Science Center-entreeplein te downloaden (versie 1987).

1988
Gullivers Reizen, naar het gelijknamige boek van Jonathan Swift, is de grote toevoeging van 1988. Het omvangrijke project betekent weeral een uiterst ambitieuze onderneming, maar wel een waarmee de Efteling wereldfaam weet te vergaren. De nieuwe attractie, die ruim vier jaar in ontwikkeling is geweest, neemt de bezoeker mee op de reizen van Gulliver.
    Ten zuiden van de Vonderplas is een typisch Engels dorpsplein verrezen. Door de aanwezigheid van de karakteristieke Engelse architectuur, het authentieke materiaalgebruik en de knusse uitstraling waant de bezoeker zich hier in het oude Engeland. Aan de rand van het plein ligt door de voordeur van het chique landhuis van Gulliver de ingang van de attractie. Via een wachtrijenstelsel dat door het huis loopt komen bezoekers terecht bij het instapstation. Hier kunnen zij de bootjes betreden die hen door de attractie zullen voeren, waarna het avontuur begint.
    Na een schipbreuk spoelen de bezoekers samen met Gulliver aan bij de ministad Lilliput met haar piepkleine bewoners de Lilliputters. Hierna brengt men samen met Gulliver een bezoek aan het sterk hiermee in contrast staande tweede deel van de rit, waarin men in het land van de reuzen komt. De schaal van de gigantische animatronics die in de immense scènes van dit tweede deel worden gebruikt is tot op heden in de wereld ongekend. In het derde deel van de rit doet de bezoeker samen met Gulliver een groot vliegend eiland aan waarvan de bewoners hun hele leven aan de wetenschap hebben gewijd, waarna ze in het vierde en laatste deel op een eiland stranden waar paarden wonen die menselijke eigenschappen bezitten.


On the 16th day of june, 1703, a boy the top-mast discovered land. On the 17th, we came in full view of a great island,

    Ton van de Vens ontwerpen voor Gullivers Reizen worden op adembenemende wijze tot leven gebracht. Hiervoor zijn de grenzen van de technische dienst en de ontwerpafdeling opnieuw een heel eind verlegd. De animatronics zijn er sinds Fata Medina weer flink op vooruitgegaan en de decors zijn voorzien van een veelheid van details.
    Maar ook met het ritsysteem onderscheidt de attractie zich. Het door Intamin verzorgde transportsysteem bestaat uit een serie bootjes die, in tegenstelling tot die van Fata Medina, los in de baan liggen. Dit eerder al in Shang-ri La toegepaste principe wordt hier door het principe van verschillende lagen verder uitgewerkt. Het gevoel van de verschillende actiemomenten die Gulliver meemaakt wordt zo door middel van het thrilleffect versterkt.
    De attractie is voorzien van door Ruud Bos gecomponeerde muziek. Voor de uitvoering maakt deze voor de eerste keer gebruik van een volledig symfonieorkest.
    Met Gullivers Reizen laat de Efteling zien een waardige opponent te zijn voor de grote rivaal Disney. De attractie is immers groter en overweldigender van opzet dan diens paradepaardje Pirates of the Caribbean. Gullivers Reizen is na Fata Medina de vierde in de reeks van vijf grote nieuwe projecten. Het vijfde project, La Cité de Carcassonne, wordt echter opgeschoven naar Spanje, waar het in het nog te openen Efteling España zal worden gerealiseerd.
    Uiteraard is in het Engelse themagebied ook aan Engelse lekkernijen gedacht. Bij Ye Olde Inn kan men na Gullivers Reizen Gullivers spijzen proeven. Daarnaast kan men bij souvenirwinkel Gullivers een leuk aandenken kopen.

Voor Gullivers Reizen put Ton van de Ven uit een sfeerpoel waaruit Pieck
jaren eerder al putte voor zijn boekillustraties.
De afwerking van de attractie is subliem te noemen; houtsnijwerk, kunstig metselwerk en zelfs speciaal uit Engeland geïmpor- teerde rozen maken er deel van uit. Ton van de Ven ontwerpt de oude
Gulliver, moe van het reizen, als een
 intrigerende man-van-stand.

1989
Tegenover Carnaval Festijn wordt Monsieur Cannibale geopend. Op het gelijknamige en aanstekelijke nummer van Sacha Distel draaien in deze attractie rondom het beeld van een enorme kannibaal twaalf kookpotten sierlijk in het rond. De kookpotten, waarop een vrolijk gezicht is afgebeeld, hebben de kleuren rood, geel en blauw. Omdat Ton van de Ven in Spanje druk bezig is met Efteling España, wordt de attractie ontworpen door Henny Knoet. Knoet was eerder verantwoordelijk voor de parkplattegrond en voor het ontwerp van de in 1987 geopende Herberg van Tafeltje-Dek-Je en het Kasteel van de Stiefmoeder van Sneeuwwitje.
    Een andere creatie van Knoet die dit jaar voor het eerst in de Efteling verschijnt is Pardoes. De vriendelijke tovernar, die de Efteling in de daaropvolgende jaren naast Jokie zal gaan inzetten als mascotte, verschijnt op de parkplattegrond en als ‘levend’ figuur in het park. Met het verstrijken van de jaren zal Pardoes steeds prominenter in en om de Efteling aanwezig zijn en krijgt hij ook zijn eigen wereld, waarin karakters als Pardijntje, Pietertje Muis, Pardoma, Paddeltje en de slechterik Pantagor met zijn hulpje Rattar een belangrijke rol spelen.

Efteling España

Nauwelijks twee jaar na de opening van het Cosmo Science Center wordt nabij Barcelona in het zonovergoten Spanje het derde themapark van het naarstig uitdijende Efteling-imperium geopend.
    Efteling España is opnieuw een zeer ambitieuze onderneming voor het Kaatsheuvelse park, dat hiermee haar sprookjesachtige vleugels spreidt over Europa. Evenals in de Efteling zijn sprookjes de centrale spil waaromheen het in het Spaanse park allemaal draait. Onder andere de Bosbewaker, Roodkapje, Ezeltje Strek-Je, Hans en Grietje en Doornroosje zijn te vinden in het met exotische planten overladen Spaanse Sprookjesbos. Een nieuwkomer in Spanje is zijne koninklijke hoogheid, koning trol. De Trollenkoning is een in samenwerking met TNO en Spitting Image ontwikkelde animatronic, die net als de Dwergkoning op zijn troon in een holle boom zetelt. De onverlaat die het waagt de wijzer op de stenen plaat voor die boom op zijn eigen sterrenbeeld te zetten, wekt hiermee de Trollenkoning. Deze bestraft de wakkermaker met een toverspreuk die een bliksemkanon activeert dat in de wijde omgeving is te horen. De trollenkoning laat zien hoe smaakvol de Efteling techniek en identiteit weet te combineren.
    Efteling España herbergt daarenboven een aantal van de meest populaire attracties uit zijn Nederlandse tegenhanger. Kon Tiki is de Spaanse variant van Uru Bamba, er is in de traditie van de Pagoda een Flying Island en over het rondom het park aangelegde treintraject rijdt een stoomtrein. Vekoma levert een spiksplinternieuwe spectaculaire achtbaan, terwijl even verderop in een Mediterraans vissersdorpje Il Luna Medio, ’s werelds op één na grootste schipschommel, lustig heen en weer zwaait. En dat ook in de Spaanse Efteling de natuur een centrale rol inneemt blijkt wel in de Gondoletta, waarin bezoekers in door Intamin verzorgde bootjes door een schitterende plantentuin worden gevaren.
    Hoewel Efteling España in het openingsjaar een wat mager aanbod heeft, wordt in hoog tempo gewerkt aan een spectacularisering van het aanbod. Door de in Spanje aanwezige hitte probeert men ook in deze Efteling zoveel mogelijk waterelementen in de attracties te verwerken. Terwijl aan het thuisfront het Land van Laaf in ontwikkeling is, werkt men bij de Spaanse Efteling aan Don Quichote de la Mancha, een darkride met de proporties van Gullivers Reizen en Fata Morgana, een logflume wildwaterbaanvariant op Fata Medina.
    De grote publiekstrekker van Efteling España wordt echter het Carcasonne-project. Ter viering van het vijfjarige bestaan van het park wordt in 1994, als de Efteling in Nederland Villa Vola aan het publiek presenteert, in Spanje een geheel nieuw themagebied geopend.
     
Maquettes, papieren ontwerpen en zelfs fototransposities worden gemaakt om de juiste verhoudingen voor de attractie te bepalen. Om een authentieke sfeer neer te
zetten grijpt het ontwerpteam terug
naar fotomateriaal van het échte
Carcassonne van vóór de
toeristische invasie.
En het resultaat in Efteling España is er dan ook naar. Authentiek, maar tegelijk vol met de nieuwste attractietechniek.

    Vlakbij de hoofdentree van het park is een deel nagebouwd van de ongeveer 250 kilometer ten noorden van het park in Frankrijk gelegen stad Carcasonne. Hier is de attractie La Cité de Carcassonne te vinden, waarin bezoekers ongeveer 1250 jaar terug in de tijd worden genomen. Daar gaan ze in het oude Carcasonne op zoek naar de door de Westgoten in de Cité van de stad verstopte fabelachtige schatten, die deze tijdens hun omzwervingen in ondermeer Rome hadden buitgemaakt. De stad wordt echter juist belegerd door de Saracenen, Arabieren die onder leiding van de Moorse gouverneur van Spanje Ibn Soelhaym al Kaybi de stad willen veroveren. In de reeks spectaculaire scènes die volgt ziet men hoe de Saracenen Carcasonne binnenvallen, de inwoners van de stad overmeesteren en uiteindelijk de schatten buitmaken. Oorspronkelijk was de attractie bedoeld voor realisatie in Nederland, maar de algemene consensus is dat de darkride omwille van haar thema beter in het dichter bij het Franse publiek gelegen Spaanse park past.
    Ton van de Ven en zijn team trekken voor Efteling España alle registers open, om ook in Spanje bezoekers de kwaliteit en magie te bieden waar de Efteling om bekend staat. Dit heeft tot gevolg dat de Efteling zelf het op het gebied van attracties in de komende jaren moet stellen met iets minder uitbreidingen dan in de jaren ’80. De attracties die aan het aanbod worden toegevoegd blijven niettemin het Efteling-vaandel hoog houden.

1990
De Laven nemen hun intrek in Het Land van Laaf, dat eruit ziet als een groot Luilekkerland. Ton van de Ven is niet alleen verantwoordelijk voor het ontwerp, maar schrijft zelf het sprookje van de Laven, die na een eeuwenlange reis onder de grond terechtkomen in de Efteling. De Laven werden er trouwens niet vrolijker op de laatste jaren. Niet dat ze zich echt treurig voelden, daar zijn ze te goedhartig en vrolijk voor. Maar aan wat ze onderweg tegenkwamen, zagen ze dat het er ‘boven’ niet beter op werd. De onderaardse rivieren werden vuiler. Dat kwam alleen van boven af. Ze kwamen hele verzamelingen ijzeren beesten tegen. Dat waren autokerkhoven. Als ze dichter bij de aardkorst kwamen, werden de Lif Lafjes waarmee Laven zich voeden ook minder lekker. De aarde werd ook onder de grond steeds vuiler. ‘De mensen doen maar raak. Ze maken er een echte troep van’, zeiden de Laven dan. ‘Dat is toch jammer van die mooie wereld die wij nog van vroeger kennen.’

Het Land van Laaf, compleet van de
hand van Ton van de Ven.
De ingang van het land, dat een wereld op zich vormt binnen de parkgrenzen. Lals Brouwhuys, met daar schuyn achter het Lolhuys, zijn in de achterste
hoek van het Land te vinden.
Laafse Lurk, een kwaliteitsbier, vloeit altijd in overvloed bij de meesterbrouwer van het land: Lal. Het verhaal van de Laven is in het Loerhuys te horen. Het is het hoogste
huys van het Land.
De "formule" van het Land van Laaf heeft wel wat weg van het Sprookjesbos. Ton geeft het stramien zijn eigen draai.

    Het Lavenlaar is een compleet dorp. Hier kunnen bezoekers het Volk van Laaf zien, zoals het woont en werkt:

het Vleugelhelmhuis is het eerste huis van het Land van Laaf, het Land waar Leergierige Lieden kunnen Leren hoe Laven Leven.
vanuit het Slakkenhuys vertrekt de Laafse Monorail, die Laven en andere Lieden op een Luttele drie meter in de Lucht een ritje Laat maken boven het Land van Laaf. Langzaam Lopen de Slakken over de Lange Laan.
in het Loerhuys kan men de geschiedenis van de Laven in Levenden Lijve zien en Luistervinken.
in Lots Kraamhuys worden de Laven van Lotje getikt en ziet men Lieve Laafjes Lebberen aan Limoen.
in het Loof- en Eerhuys Lauweren en Loven Laven het gouden beeld van Vader Laaf. Ook kan men hier het gat vinden waardoor de Laven na jaren van Lustig in de Lava zwoegen in de Efteling Landden.
in het Lolhuys kunnen Laven Lekker Liggen, Loom Luieren en Lollige, Leutige en Leuke verhalen Luisteren.
Lals Brouwhuys is de plaats waar de Laven volgens eigen recept Laafse Lurk en Limoen brouwen.
het Leunhuys van de gebroeders Lektriek gebruiken de Laven Logischerwijs om Lui van het Lopen even te Leunen.
in het Lurk- en Limoenhuys kunnen Laafjes zich Laven aan Limoen en Lurken de Luimigste Laven aan Laafse Lurk tot zij Laveloos Liggen te Lallen.
bij Lijns Zweefhuys is het Leuk om door het met Lustige Liefde en Lange Lijnen opgehangen huis te Lopen
in het Lavelhuis Lopen de Lachende Slakken Leutig Langs de Lijn.
bij het Leerhuys Leren Leergierige Lieden hoe de Laven Leren. Leermeester Lavi Leest uit Leerzame Leerboeken de Les aan de Luimige Leergierige Laafjes. Lastige en Listige Laafjes pakt hij bij hun Lurven.
Lustig Laten Laven met Lef zich Liggen op de Lange Lattenbanen van het Glijhuys.
in het Lariekoekenhuys worden de Lekkerste Lariekoeken en Legio Lif-Lafjes gebakken. De bakkers neuriën er Luimig op Los terwijl zij de Lekkerste broden in de oven Leggen.
in het Lachhuys kunnen Laven met Lollige Luide kreten Lacherig naar beneden Lopen.
in het Leedhuys worden Lastige Likdoorns behandeld en Lijmt men Losgekomen Littekens.
vlak voor het Land van Laaf Liggen in de Loetiek Laafse Lurk, Lariekoeken, de Leukste Laafse Lemorabilia te koop en kan men Later Laven Ladopteren.

1991
Terwijl het ontwerpteam en het technische team druk bezig zijn met de voorbereiding en bouw van Droomvlucht, de sensationele darkride die in het navolgende jaar geopend zal worden, krijgt de Efteling de fiftieskoorts. Door het hele park komt het jaarthema tot uiting, in de vorm van onder andere entertainment, jukeboxmuziek en zelfs een grote roze Cadillac op het dak van het Café-Restaurant aan de Siervijver.
    Het jaarthema bereikt zijn hoogtepunt bij de nieuwe attractie aan de Kanovijver. Hier is De Pegasus te vinden, genoemd naar het paard uit de Griekse mythologie. De met uit Canada afkomstig Yellow-Pinehout opgebouwde houten achtbaan is duidelijk gericht op de jongere doelgroep. In de allereerste helling van de baan klimt de bezoeker hoog boven de boomtoppen uit, waarna in de eerste afdaling de toon voor de attractie wordt gezet. De attractie is weliswaar wild en ruw, maar vooral ook spectaculair. Latere pogingen van Six Flags en Parc Astérix kunnen niet wegnemen dat de Pegasus de meest sensationele houten achtbaansensatie van Europa is.
    In een Leuk orgelhuisje in het Land van Laaf neemt Orgelman Ludwig zijn intrek, met zijn Lollige Liedjes die Lang in je hoofd na blijven Luiden.

De fifties waaien door de Efteling dit seizoen. Het Café-Restaurant
doet stevig mee.
De Pegasus: als een ontembare hengst in volle galop tussen en boven de bomen van het park razende. Het Land van Laaf is dit seizoen nog levendiger: Ludwig leeft zich uit op Laafcomposities.

    Tegenover het Carrouselpaleis worden de eerste poffertjes geserveerd in poffertjespaleis ’t Poffertje. In het in felle kermiskleuren gestoken bedieningsrestaurant kunnen bezoekers zich tegoed doen aan de Oudhollandsche lekkernij, die tot vorig jaar in de naastgelegen Soete Inval te verkrijgen was.
De Soete Inval verliest dientengevolge haar functie van poffertjeskraam, maar blijft haar naam in de nieuwe functie van Oudhollandsche snoepkraam eer aandoen.
    Voor het hooggeëerde publiek dat de Efteling bezoekt is een bijzondere extra attractie aangetrokken. Van 11 juli t/m 8 september is namelijk Circus de Efteling in het park te bewonderen. In de op het grasveld naast het voormalige zwembad opgestelde circustent kunnen driemaal per dag 1500 bezoekers genieten van buitelende clowns, adembenemende jongleursacts en bloedstollende acrobatieknummers. Daarnaast lopen de clowns en circusfiguren dagelijks mee in een parade door het park.

Plattegrond 1991, klik voor een vergroting -|- Kaart: Bram Elstak, © het WWCW 2005

 
Terug naar 1982          Verder naar het Navigatiescherm

 
 
© Het Wonderlijke WC Web, 2002 - 2005. Tekst: Jorn van de Wetering. Cartografie: Bram Elstak. Grafisch: Friso Geerlings