|
|
Aan de noordzijde van het
Herautenplein, altijd in de schaduw van de hoge
bomen naast horecapunt
de Kleyne Klaroen, is de verweerde grafzerk te
vinden van de overleden grootvader van de familie Gijs.
Alhoewel Opa Gijs al jaren dood is, is zijn honger nog
altijd niet gestild. Dat maakt ook de met gotische
letters uitgehakte spreuk duidelijk die bovenaan de zerk
is te vinden: "Opa Gijs is 't, die hier leydt, honger
raakt hij nimmer kwijt”.
Opa Gijs is, leunend op het familiewapen der Gijzen —een
schild met daarop een braadworst en vork— binnen een
gotische spitboog afgebeeld. Zijn zwierige baard verraad
trekken die we ook terug zien bij
Boekanier Gijs, elders
in het
Sprookjesbos. Op de zerk zit een onheilspellende
zwarte kraai (één van de vele in het Sprookjesbos,
overigens). Opa zelf heeft natuurlijk zijn mond
opengesperd, om zo voor altijd en eeuwig papier te
kunnen blijven verorberen.
 |
 |
|
Omdat Opa Gijs als bas-reliëf op een
grafsteen is uitgevoerd is hij niet in
menselijke kleuren geschilderd, zoals
met de meeste andere Gijzen van Anton
Pieck. Zijn zerk ziet er uit als een
massief blok grijze zandsteen, maar is
gemaakt van kunststof met een heel
overtuigende oppervlaktebewerking. Op de
grafstenen op de grond voor de zerk
zijn enkele vreemde inscripties te
vinden, zoals de naam “Pieterje” (zonder
tweede t) en het Romeinse getal MCMLX.
Waarschijnlijk ontbreekt er hier een
tweede X; Opa Gijs dateert namelijk niet
uit 1960, maar uit 1970. Hij kwam
hiermee vijf jaar na de opening van het
voormalige balie-horecapuntje op de plek
van de Klaroen de prullenproblematiek
verhelpen. Een inscriptie in de stenen
die ook nogal eens vragen oproept is
“Venlo”; dit is waarschijnlijk géén
referentie naar de stad in Limburg. Alle
plaatsnamen die op -lo eindigen, zijn
eigenlijk een verkorting van -loon: in
dit geval dus Venloon, dat in de regio
in kwestie verwijst naar Venloon op
Zand, dat sindsdien weer is verbasterd
naar Loon op Zand: juist, de gemeente
waar Kaatsheuvel ook deel van uitmaakt.
De kraai op de zerk krast met de stem
van Ton van de Ven “Papierrr hierrr!”,
en dezelfde voormalig creatief-directeur
bedankt met de diepe grafstem als Opa
Gijs met “Dank u wel”. Hoewel de normale
stem van Van de Ven al laag is, is deze
voor Opa Gijs nog eens extra voorzien
van galm en echo, alsof het uit een
diepe crypte klinkt. Opa Gijs en zijn
enkele jaren eerder geplaatste kleinzoon
Geeuwende
Gijs op het Carrouselplein hebben
met elkaar gemeen dat ze zich beiden
keurig excuseren voor hun occasionele
wangedrag; Opa laat namelijk zo nu en
dan —met veel echo— een boer. Het geluid
van Opa Gijs komt overigens uit een
fraaie, schuingezakte “stenen” zuil die
naast zijn grafzerk uit de grond steekt.
Bovenin de zuil zit de speaker voor de
kraai, en onderin die voor Opa zelf. In
de omgeving, achter de fraaie hekjes
links en recht van Opa Gijs, liggen meer
van dergelijke kerkhof-elementen, hoewel
dit er ooit nog meer waren. De stem van
Opa Gijs is in een prachtige opname te
vinden op Efteling CD 2.
Opa Gijs is een van de weinige Gijzen
die niet is uitgewerkt tot levend lid
van de familie Gijs. De oude, deels
afgebrokkelde grafzerk met zijn hele
omgeving van hekken, stenen en struiken,
zou tegenwoordig misschien beter op zijn
plek zijn bij het
Spookslot in Anderrijk. De gotische
vormen van de zerk passen ook prima bij
de kloosteruin in het slot. Toch is Opa
Gijs goed op zijn plek op het
Herautenplein. De ietwat sinistere Gijs
met de diepe stem is in bijna veertig
jaar net zo bij het plein gaan horen als
de
gekleurde duiven van Genoveva, en de
bel van Slimme Toon.
 |
 |
 |
|
In het souvenirfotoboekje van
1972 zien we dat het hekwerk aan
weerszijden niet oorspronkelijk
is |
In 1979 schrijft men in het
boekje:
"Bijt eens als je durft!",
wat doet
denken aan... |
...de
Bocca Della Verita, een
wereldberoemde "bijtsteen" bij
de Santa Maria in Cosmedin, Rome |
 |
 |
 |
Zelfs als grafsteen oefent een
Gijs
een onweerstaanbare trekkracht
uit |
Het wapen der Gijzen op
de zerk van Opa |
Eén van de kraaien van het
Sprookjesbos helpt Opa Gijs, die
zelf gelukkig wel dankt; zoals
het hoort |
 |
 |
 |
Sfeervolle belichting op het
minikerkhofje. Geen
Dance Macabre hier |
De directe omgeving van Opa Gijs
lijkt rechtstreeks ingevlogen
van
Père Lachaise in Parijs |
Het ontwerp van Anton Pieck
geeft wat alternatieven weer, en
is voor vrijwel honderd procent
zo uitgevoerd |
Anton Pieck suggereerde overigens,
zoals op een gepubliceerde
ontwerptekening te lezen is, nog wat
alternatieven voor de spreuk op de zerk:
"Opa Gijs die reeds lang dood is, vindt
altijd nog dat z'n honger groot is"
en "Hier Opa Gijs, wiens honger groot
is, ondanks 't feit hij jaren dood is".
Verder valt van deze ontwerptekening af
te lezen dat het de bedoeling was dat
het bedankje van Opa van “onder de
grond” zou klinken; een wens die men
wist te benaderen door de speakers zo
laag mogelijk te plaatsen. De mond van
Opa Gijs is in de loop der tijd wat
groter gemaakt om ook blikjes en flesjes
aan te kunnen.
Opa Gijs is 't, die hier
leydt
honger raakt hij nimmer kwijt |
|
 |
|
 |