Was het u reeds bekend dat...

...de schrijver van dit weetje elke dag over de Genovevalaan in Eindhoven fietst?

Maar in het land woonde een oude weefster die zo goed was in haar vak dat ze de zijde zo fijn als spinrag kon weven, en de teerste draden zo kunstig tot patronen vormde, dat bloem en blad wel op de stof leken te liggen. Alleen zij zou het kleed kunnen maken, en de prins reed dan ook naar haar toe.

De weefster luisterde aandachtig naar de wensen van de prins, maar toen hij uitgesproken was bleef het stil. Toen pas zag hij, dat ze blind was van ouderdom, en dat twee tranen uit haar ogen vielen. Hoe zeer de weefster ook het bruidskleed wilde maken, ze kon het niet meer. Het weven van de patronen was geen probleem en de draden sturen ook niet. Maar de kleuren, die zou ze nooit meer uit elkaar kunnen houden. Teleurgesteld ging de prins terug naar zijn kasteel.

De duiven, die van de oude weefster jarenlang lekker voer hadden gehad, besloten echter de oude vrouw te helpen. Zij kenden immers de kleuren van de bloemen op het land prima, en konden ook goed zien. Toen de weefster de volgende ochtend treurig achter haar weefgetouw zat, kwam er dan ook een duif door het open raam naar binnen gefladderd. En al snel waren alle duiven bij haar binnen gevlogen. “Wist ik nu maar wat groen was,” sprak ze, en meteen pakte een duif een groene streng in zijn snavel en duwde die in de handen van de weefster. De weefster voelde hoe sterk de tinteling in haar handen was, en al snel schoot de spoel heen en weer door de schering die al gespannen stond. “Roze,” zei ze, “zoals perzikbloesem”. En weer bracht een duif haar de juiste streng.

Dagenlang werkten de duiven en de weefster aan het bruidskleed voor prinses Genoveva, tot het op een dag helemaal af was. Alle kleuren van alle bloemen waren er in verwerkt, maar mooier nog dan wie dan ook ooit had gezien. Eén van de duiven bracht bericht naar de prins die vervuld van geluk het kleed kwam halen. Toen de prins bij de weefster kwam en haar omhelsde zei ze: “Roept u de duiven maar, want zonder hen had ik dit nooit kunnen doen.” Toen de duiven aan kwamen vliegen zag hij dat ze alle kleuren van de bloemen van het land en de prachtige stof van het bruidskleed hadden. Zó vaak en zó diep hadden ze tussen de stengen gezocht naar de juiste kleuren. Gewone duiven zijn wit of bruin, maar die van de oude weefster leken op bloemen, die door de wind waren opgenomen.

De oorsprong van het sprookje
Het bruidskleed van Genoveva is geen bestaand sprookje van “de grote drie”, Perrault, Grimm of Andersen. Het werd door de Efteling gepubliceerd in “Het Efteling-sprookjesboek”, dat als voorloper gezien kan worden van “Sprookjes van de Efteling”, geschreven door Martine Bijl. Truus Sparla, vrouw van de kasteelheer van Kasteel Nemerlaer te Haaren, schreef de sprookjes voor dit boek en creëerde dus ook de vertelling bij de gekleurde duiven op het Herautenplein.

De legendarische figuur Genoveva van Brabant lijkt, op haar fraaie naam na, betrekkelijk weinig met het sprookje van Sparla te maken te hebben. De legende vertelt dat de onterecht van ontrouw beschuldigde Genoveva samen met haar pasgeboren zoontje tot de verdrinkingsdood werd veroordeeld. Ze wist te ontkomen naar een bos. Dankzij Gods bijstand werden zij daar zes jaar door een hert gevoed. De held Siegfried ontdekte hen toevallig tijdens een jacht en voerde hen naar het hof terug. De legende is waarschijnlijk rond 1400 door een monnik te boek gesteld, maar vond pas ruime verspreiding sinds het verschijnen van “L’innocence reconnue ou vie de Sainte Geneviève de Brabant” (1638) door de Franse jezuïet René de Cerisiers. Wellicht dat Sparla via de ruime interesse van haar man voor de geschiedenis van Brabant aan de naam voor de prinses is gekomen. Ongetwijfeld heeft de naam Genoveva ― tegenwoordig beter bekend onder de naar het Engels vertaalde naam Guinevère ― uit de sage over Koning Arthur en het Zwaard uit de Steen (inclusief alle mogelijke varianten, al dan niet met steen, meer, tovenaars etc), die ook rond deze tijd meer vorm moet hebben gekregen, geen kleine duit in het zakje gedaan. Daar Genoveva ook de “zwaarbeproefde huwelijkstrouw” vertegenwoordigt, is er in elk geval een subtiele link naar het huwelijk en bruidskleed in het sprookje rond de Efteling-duiven.

Vogels of andere dieren die helpen een klus te klaren vormen een vaker voorkomend sprookjesmotief. Walt Disney zette in de animatiefilm Cinderella (Assepoester ― 1950) eveneens vogeltjes in om te helpen een feestjurk te maken.

Het sprookje in de Efteling
De gekleurde duiven van Genoveva hebben jarenlang het enige los rondvliegende sprookje van het park gevormd. Tegenwoordig zijn de duiven op het Herautenplein er nog steeds, maar hun kleur verloren ze vanaf het seizoen 2000. Jammer, aangezien de duiven nauwelijks last hadden van hun verfbadje, en het sprookjesbos nu een wel héél erg onopvallend “sprookje” heeft; of er überhaupt nog van een sprookje gesproken kan worden moet de lezer zelf maar bepalen. Uit nostalgische overwegingen nemen wij het in elk geval hier op. De kleurige vogels zijn er al vanaf 1957 en huizen in een duiventil achter de grot van ‘Sneeuwwitje’. Vroeger, voor de verbouwing van de grot door Ton van de Ven, zaten ze wat meer in het zicht.

In de biografie van Peter Reijnders, door Rob Smit, lezen we over de duiven: “Rond het kasteel vliegen, zoals in het sprookje ‘Het Bruidskleed van Genoveva’ beschreven staat, gekleurde duiven. Peter Reijnders is hiervoor op het idee gekomen door zijn grootvader, H.B.J. van Rijn (1841 – 1928), burgemeester van Venlo van 1900-1921, en daarvoor apotheker. Evenals Peter Reijnders amuseerde hij zijn omgeving met allerlei geintjes. Zo had hij een duiventil met prachtig gekleurde duiven. Het geintje zat hem niet zozeer in de kleur, als wel in het aanbrengen van de kleur. Hiervoor werden de duiven viermaal per jaar ondergedompeld in een bad met een speciaal soort spiritusbeits. De vluchtige verf maakte de duiven voor enige tijd zat, wat bij iedere behandeling een kostelijk gezicht moet zijn geweest. Aanvankelijk doet Peter Reijnders niets met dit idee maar toen kwam het van pas. Door tussenkomst van de dierenbescherming werden ze later niet meer ondergedompeld maar met een kwastje geverfd. Dit bleek overigens alleen maar mogelijk met een speciale, uit Duitsland afkomstige verf: ‘Zweihorn Spiritusbeits’. Deze fabriek is failliet gegaan, waardoor de Efteling zich genoodzaakt zag alle verf op te kopen. Overigens is het niet ondenkbaar dat deze verf ook het geheim is achter Peter Reijnders’ duurzame kleurenfoto’s uit de jaren dertig.” Wellicht dat in het gebrek aan spiritusbeits dus eerder de oorzaak van het niet-langer-gekleurd-zijn moet worden gezocht, dan in verdere concessies aan het dierenwelzijnswerk.

Het kleine winkeltje aan het Herautenplein, tegenwoordig “Kleyne Klaroen” genaamd, verkoopt al sinds mensenheugenis zakjes met duivenvoer. Op het zakje is een fraai Pieck-prentje gedrukt, waarop de oude weefster uit het sprookje te zien is terwijl ze haar duifjes voert. Het is de enige duidelijke verwijzing naar het sprookjesaspect van de vogels. Het zakje duivenvoer is één van de aller oudste ― nog steeds verkochte ― Efteling-producten.

In 1984 verscheen een duivenvoerautomaat op de parkplattegrond. Gebouwd is deze nooit. Het bouwseltje bleef echter hardnekkig nog jaren op de plattegrond afgebeeld.
De onbekendheid van het sprookje heeft ervoor gezorgd dat ‘Het Bruidskleed van Genoveva’ nauwelijks opduikt in Efteling-uitgaven en publicaties. Het is niet opgenomen in het nieuwe sprookjesboek van Martine Bijl, en er is ook geen aflevering in de TV-serie “Sprookjes” aan gewijd.