Anton Pieck had oog voor elk aspect
van de Efteling toen hij vanaf 1952
verantwoordelijk werd voor het ontwerp.
Ook de vuilnisbakken werden door hem
niet vergeten. Uit zijn oplossing voor
een sfeervolle, Eftelingse afvalbak
blijkt maar weer eens dat een eenvoudige
insteek vaak het beste resultaat geeft.
Pieck koos voor een rieten mand (formaat
bloembollenmand) aan een netjes gelakte
houten paal, met daarboven een ornament
dat de bezoeker nog eens extra aanzet
tot het correcte gebruik ervan. Het
idee, in al zijn eenvoud, doorstond de
tijd en is ook nu nog in gebruik. Met
 name
het
Sprookjesbos en het Lavenlaar worden
ook nu nog door Piecks klassieke
rommelmanden bediend. Vroeger waren ze
in heel het park, langs wegen en
onverharde paden te vinden. Her en der
hielden deze open manden aan hun
paaltjes het ook buiten het Marerijk nog
lang vol. Aan de sluiproute rond de
Piraña bijvoorbeeld, bij de Halve
Maen, of aan de inmiddels afgesloten
route achter de Pagode door.
Van de ontwerpen die Pieck maakte voor
de ornamentjes boven de manden zijn er
twee nog (of eigenlijk: weer) in
gebruik. Allereerst zijn er natuurlijk
de bekende Klein Duimpje-bordjes, die,
uit gietijzer of kunststof gegoten,
“Papier Hier” adviseren. Een
prachtig stukje Efteling-ontwerp, dat in
vorm en kleurstelling zo perfect bij het
park aansluit dat je soms bijna niet
meer ziet hoeveel er wel niet staan in
het bos. Boven een gestileerde
perkamentrol met de tekst rent Klein
Duimpje met Zevenmijlsvaart van mand
naar mand. Sinds 2007 is ook het tweede
oorspronkelijke
Pieck-prullenmandornament weer terug in
het parkbeeld: het Brabants melkmeisje.
Anton Pieck ontwierp dit snoezige
meisje, met kuiltjes in haar wangen en
toegeknepen mondje al in de jaren
vijftig. Haar tekst is wat minder bondig
dan die van Klein Duimpje: “Hebt u
doos, papier of krant, gooit u ze in
deze mand.” Het melkmeisje raakte
echter al snel in ongebruik. Vooruit:
Klein Duimpje is nu eenmaal een leukere
prullenmandfiguur, maar het totaal
verdwijnen van het melkmeisje was weer
het andere uiterste. Gelukkig opende in
2007 de Nostalgische Speeltuin, tussen
het Lavenlaar en Villa Volta, waar na
decennia van afwezigheid ook het
melkmeisje terugkeerde. Samen met andere
rentranten als
Baby Gijsje, de apenmolen en de
schommelschuitjes vormt ze hier een ware
enclave van über-Piecksheid. Heerlijk!
 |
 |
 |
|
Klein Duimpje... |
...een Larfje... |
...en het Melkmeisje |
Ook weer in het Marerijk, vlak bij de
Nostalgische Speeltuin, vinden we het
derde en laatste prullenmandornament dat
het park rijk is. Vanaf 2005 beschikt
het Lavenlaar namelijk over een eigen
decoratie voor boven de manden. Hiervoor
is, met Klein Duimpje als duidelijke
inspiratie, een baby Laaf (ook wel larf
genoemd) gekozen, die een zelfde
perkamenrol met de tekst “Papier Hier”
draagt als zijn Sprookjesbos-collega. De
plaatsing van deze speciale
Laaf-ornamentjes was voor menig
Efteling-watcher een aangename
verrassing, zeker omdat hiermee een
fraaie verbinding ontstaat tussen het
oude idee van Pieck, en de vormgevers
van nu.
Hoewel visueel fraai, hebben de manden
van Pieck ook wel hun nadelen. Ze lokken
in de zomer zwermen valse wespen, moeten
door hun beperkte omvang vaak
leeggemaakt worden, en zijn lastig
schoon te maken. Bovendien is hun
levensduur beperkt. Om deze redenen is
de Efteling, vooral vanaf de jaren
tachtig, meer en meer andere
vuilnisbakken gaan plaatsen, die deze
nadelen niet hebben.
Wel snoepten Hans en Grietje
hier
Maar zij strooiden geen papier |
De eerste serie nieuwe bakken die op
grote schaal ingezet werd was van het
type dat we overal in de wereld in
attractieparken, dierentuinen en
evenemententerreinen tegenkomen; stalen
verplaatsbare bakken met een enigszins
afgeronde bovenkant, een klep aan de
voorkant, en op het vlak daaronder
plaats voor een decoratie. Disney
plaatst daar vaak het logo van het
betreffende parkdeel, maar de Efteling
koos, niet onverstandig, voor een
uniform bloem-ornament van de hand van
Ton van de Ven. Overal in het park
werden de in donkergroen en beige
uitgevoerde bakken geplaatst, behalve
natuurlijk daar waar de manden van Pieck
om nostalgische en sfeertechnische
redenen behouden bleven. Een
uitzonderlijk ornament kregen deze
vuilnisbakken bij Vogel Rok, waar een
afbeelding van de mytische vogel tegen
een achtergrond van wolken de plek
inneemt van de bloemdecoratie.
In de nieuwe eeuw verdwenen ook deze
bakken weer grotendeels uit het
parkbeeld (ze worden eigenlijk alleen
nog in wachtrijen toegepast), om
vervangen te worden door nog veel
grotere, groene, niet mo biele
stalen gevaartes, met bovenop een
sierlijke gouden bol. Deze hebben naast
hun enorme capaciteit het voordeel dat
ze binnenin gewoon een kliko-bak
bevatten, die heel handig leeg en schoon
te maken is. In grote delen van het park
werden langs de wegen speciale
betonplaten gelegd om deze zware bakken
op te monteren. Jammergenoeg werden ze
wél in een mooie neutrale
donkergroentint uitgevoerd, maar niet
voorzien van Tons bloemmotief. Een groot
deel van de oude, kleinere bakken die nu
niet meer nodig waren werd overigens met
Eftelingse decoratie en al te koop
gezet, en aangekocht door wat kleine
regionale parkjes. Met wat geluk kom je
ze op de vreemdste plekken nog tegen
dus, die oude Efteling-bakken.
Een nieuwe trend is het “thematiseren”
van de grote bakken naar een bepaald
(lastig te begrijpen) aspect van hun
omgeving. Dit begon met een met
houtstructuren beschilderde bak
tegenover de ingang van PandaDroom, en
trok zo via een met staalplaten
gedecoreerde variant bij De Vliegende
Hollander het park door. Hoewel vast met
de beste bedoelingen uitgevoerd komt het
nogal over als een uit de hand gelopen
kunstproject van een groepje
gesubsidieerde geestelijk gehandicapten,
die op hun dagverblijf “themaatjes”
moeten bedenken, en deze ter plekke op
een Efteling-afvalbak vingerverven. Leuk
en aardig, maar wij zien toch liever
gewoon een bak die er uit ziet als een
bak. Een eenvoudig Van de Ven-ornament
op een neutrale groene ondergrond doet
meer goed dan tien overdreven
camouflage-effecten bij elkaar.
Wie de papiermand hier niet
ziet
die is een sufferd waar of niet |
|
