"Ik heb nog maar de helft verteld van wat ik gezien heb!"

--Marco Polo, op zijn sterfbed

et kostte de inmiddels wereldberoemde ontdekkingsreiziger Marco Polo (1253-1324) samen met twee familieleden drie-en-een-half jaar om vanuit zijn stad Venetië naar het oostelijke deel van het Chinese Rijk te reizen. Hij overwon het nagenoeg ondoordringbare landschap, vreemde vijandige diersoorten en exotische ziekten en drong dieper door naar het Oosten dan al zijn voorgangers. Maar liefst vierentwintig jaren reisde hij rond in de mystieke en sprookjesachtige Aziatische wereld van tempels en dynastieën. Wellicht zeker zo indrukwekkend is het feit dat hij nog kon terugkeren ook, om zijn verhaal aan zijn Europese medemens te vertellen. In Europa was men toentertijd niet bepaald onder de indruk van zijn reisverhalen en geografische metingen; ongeloof over de rare dieren en gebruiken voerde de boventoon. Vreemd genoeg komt Polo's naam ook helemaal niet voor in de Keizerlijke Annalen (Yuan Shih), die de namen van wel minder belangrijke en interessante buitenlandse reizigers noemen. Dit ― en het feit dat zijn verslagen een aantal belangrijke zaken, zoals de Grote Chinese Muur, helemaal niet noemen ― roept de vraag op of Polo eigenlijk wel echt daar geweest is...

Hoe het ook zij, veel van zijn informatie ― die achteraf toch wel accuraat werd bevonden ― werd werwekt in de eerste kaarten van Azië en zijn werk ligt ten grondslag aan de moderne wetenschappelijke aardrijkskunde. Tegenwoordig hoeven we gelukkig lang niet meer zo lang te reizen om iets van dat immense Azië te zien. Dankzij Leonardo DaVinci zitten we nu met zo'n 9 uur in Beijing, en dankzij de reizen van die vroege ontdekkingsreizigers, vervormd door overleveringen, sagen en sprookjes, kunnen we Azië ook hier bij ons verkennen in bijvoorbeeld themaparken die attracties volgens desbetreffende stijlen thematiseren. Zo ook de Efteling in Kaatsheuvel, die al sinds jaar en dag haar vertelling van de Chinese Nachtegaal in verschillende vormen voortzet. In 1987 ― een jaar dat in veel opzichten de piek van de welvarende Efteling-periode betekent ― werd het Aziatische assortiment uitgebreid.

Aanvankelijk wilde men in dat jaar een Arabische show toevoegen aan het park in navolging van de het jaar daarvoor geplaatste attractie. Nadat men op een bezoek aan het Verenigd Koninkrijk echter oog in oog was komen te staan met een exemplaar van het vliegende platform van Intamin, werd het roer omgegooid. Op hemelvaartsdag kiest de vliegende tempel Pagoda, geheel uitgevoerd volgens een Thaise stijl van de hand van Ton van de Ven, voor het eerst het luchtruim. Met deze zorgvuldig uitgevoerde, prachtige attractie, die voor enkele minuten 120 mensen tot een hoogte van 45 meter kan brengen, neemt de Efteling afscheid van Anton Pieck, die in dat jaar komt te overlijden. Pagoda, inmiddels dankzij een ogenschijnlijk slecht woordenboek omgedoopt tot Pagode, heeft in het jaar waarin we dit schrijven ook niet lang meer te leven. Hetzelfde kan gelukkig niet worden gezegd van het fraaie naburige horecapunt. Aan de voet van de machtige Thaise tempel, ver van de heilige grond van het Sprookjesbos, vinden we namelijk een bescheiden, in dezelfde stijl uitgevoerd overkapt gebouwtje dat de naam 'Toko Pagode' draagt, naar het indonesische woord voor 'winkel'. Tegen alle verwachtingen in is dit horecapunt ouder dan de attractie waar ze bijhoort ― tot in 1986 stond er een klein kraampje genaamd "Gondela" op de plaats waar nu Toko Pagode staat, vlak tegenover de brug over de draaischijf van Gondoletta.

Als een kroon op het werk daait de 0.6mln-kilo-wegende Pagode nog altijd zijn rondjes.

Nu dus Toko Pagode, en op meer manieren Aziatisch dan alleen in naam en verschijning. Dit is een van de weinige locaties waarop we een meegethematiseerd assortiment vaststellen. Bezoekers kunnen hier aansluiten voor een goed geprijsde Viëtnamese loempia of voor een broodje kip in zoetzure saus. Er is zelfs een speciaal Toko's menu, het "Saté Menu" (lang leve Efteling-spelling), met daarin een stokbroodje, twee stokjes saté, ananas en atjar. Tot op vorig jaar waren hier ook andere pistoletjes verkrijgbaar met idyllische namen als "Bum Bum Bali" ― waarschijnlijk de reden van buiten-gebruikname, die naam is immers werkelijkheid geworden. In 2003 vond echter wel een gerecht met de naam "Boem Boem Balie" zijn weg naar het niet bepaald nabijgelegen Casa Caracol. Het zal een vraag blijven of dit al dan niet geschreven is door een dyslectische VBO-3-schoolverlater. Bij Toko Pagode is verder ook een ruim drankassortiment verkrijgbaar, evenals een aantal standaard-snacks zoals saucijzenbroodjes.

Wat betreft het assortiment hebben we dus weinig te klagen. Over het terras kunnen we ook vrij kort zijn. Hier is doorgaans voldoende plaats, tenzij het park echt uitpuilt van bezoekers misschien. Onder de Thaise overkapping vinden we een aantal staantafels, in dezelfde rode en groene tinten uitgevoerd als het huisje zelf. Links en rechts van de Toko is een aantal zeer degelijke tafelbanken geplaatst. Tenslotte ligt er ook nog een, in dit geval niet enorm storend, catalogus-terras vlak voor de Vliegende Tempel zelf. Maar echte Efteling-liefhebbers eten hun bij Toko Pagode aangekochte etenswaren toch wel in de Gondoletta op, nietwaar?

Afvalverwerking is ook prima geregeld in deze omgeving middels de Eftelingse metalen afvalbakken. Helaas is er geen Holle Bolle Gijs te vinden op redelijke loopafstand. Wellicht zou het een leuk idee zijn voor de Efteling om een Thais/Aziatisch-gethematiseerde Gijs zitting of ligging te laten nemen in de buurt van Pagode. Daarmee zou dan meteen een begin gemaakt worden met het opvangen van het Gijzentekort in dit deel van het park. Strict Thais zou deze niet hoeven zijn, de Efteling slaagt er immers ook in op naast Pagode iedere Winter een Japanse siertuin aan te leggen. Zo lang het maar Aziatisch aandoet, zullen we maar zeggen.

Zijn er dan helemaal geen minpuntjes aan dit horecapunt? Oh jawel. Om maar even door te gaan over thematisering; we vinden dit gebouwtje ― hoewel alleraardigst ― toch wel een beetje simpel en kaal uiteindelijk. We krijgen echt wel het idee van een tempeltje en de versieringen dié zijn aangebracht misstaan ook geenszins, maar het had van ons wat uitvoeriger gemogen. Er zitten zulke geslaagde sierpunten op de dakrand, maar daar tegenover staat wel een groot, log, wit torentje, in het midden van het dak, dat zo van de Indische Waterlelies lijkt afgevallen. Iets meer versiering had het geheel wellicht beter bij mekaar laten passen; we zien immers aan Pagode zelf wat voor torentje er ook in het midden had kunnen staan. De aanblik van de bovenkant van het dak met al haar welhaast als zonnepanelen gevormde raampjes vanaf de loopbrug van Gondoletta kan ons ook niet bepaald bekoren. Verder merken we hier op dat zelfs bij grote drukte dit horecapunt nog steeds wat onderbemand lijkt te zijn, de linkse kassa is immers nagenoeg altijd gesloten. Al met al komen we toch nog op een zeer verdienstelijke drie-en-een-halve ster voor Toko Pagode, die ze niet in de laatste plaats te danken heeft aan het assortiment en de toch wel gedeeltelijk geslaagde aankleding.

We shall not cease from exploration and the end of all our exploring will be to arrive where we started and know the place for the first time.

--T.S. Elliot

Sinds 1983 (1987)  Categorie balie  Aanbod extraordinaire  Bezetting vaak onvoldoende  Prijs/kwaliteit normaal  Aantal kassa's 2  Omzet (per bezoeker per dag) € 0,23  Pinautomaat? nee  Smaakoordeel 8  Zitjes Terras tot aan Pagode  Afvalverwerking afvalbakken  Dichtsbijzijnde toiletten De Ballonvaader - Achterin

 

SNACKS   Chinese tomatensoep € 2,75 Sauczijzenbroodje € 1,75 Vietnamese loempia € 1,00 Loempia € 2,70 Veg. bamischijf € 1,55 Satémenu: 2 stokjes saté, stokbroodje, ananas, atjar € 5,00 Pistolet Saté € 2,85 Pistolet Saté Ketjap € 2,85     OVERIG   Brochure € 3,00 Poncho Kind € 4,00 Poncho Volwassen € 4,50

  
  

Sfeerbeoordeling:   1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Assortimentbeoordeling:   1 2 3 4 5 6 7 8 9 10         het totaal aantal op dit horecapunt uitgebrachte stemmen is inmiddels:

Een ietwat kaal centraal ornament op het dak van Toko Pagode.	Simpele maar sierlijke punten aan de dakrand.	Een spinnenweb van steunbalken aan de onderkant van het dak.
De overkapping overspant het oudste gedeelte van dit horecapunt.	Die leuke lampionnetjes die we ook vinden in het lokale Chinees restaurant.	Een toepasselijke versiering zowel op de schutting naast Toko als op Toko zelf.
Ook binnen wanen wij ons bijna in Oostersche sfeeren.	Het paradepaardje van het assortiment, uitgevoerd met beheersing van de Nederlandse taal.	Op Zomeravonden kan het hier aardig druk worden.